Çok önemli bir kitap ‘Ermeni Matbaacılık Tarihi’. Teotoros Lapçinciyan, bilinen adıyla Teotig tarafından 1912’de yayımlanmıştı kitap. ‘Baskı ve Harf - Ermeni Matbaacılık Tarihi’ kitabın Latin harfli günümüz Türkçesindeki bir yeniden basımı. Yayımlandığı tarih birkaç açıdan önemli. Birincisi -kesin olmasa bile- kayıtlara göre 412 yılında Mesrob Maşdots tarafından bulunan Ermeni alfabesinin yaratılışının 1500’üncü yılı olduğu için. İkincisi Meğabard Hagop tarafından 1512 yılında kurulan ilk Ermeni matbaasının 400’üncü yılı olduğu için… Hasılı kelâm 1912 yılında bu iki olay İbtanbul, Tiflis ve Boston gibi merkezlerde büyük etkinliklerle kutlanır. İstanbul Ermeni aydınları içinde büyük birikimiyle dikkat çeken Teotig de Dib u Dar (baskı ve harf) adlı bu dev eserle kutlamalardaki yerini alır.
Önce kitabın yazarı, Teotig’i tanıtmalı. Teotig 1873’te Üsküdar’da doğmuş ve yine Üsküdar’daki Cemaran ve Berberyan Ermeni okullanına en son da Robert Kolej’e devam etmiştir. Manzume-i Efkâr, Ceride-i Şarkiye, Dzağig, Püzantiyon gazetelerinde yazdı. 1907’den itibaren Amenum Daretsuystsi adlı yıllıkları yayımladı. Dib u Dar’ı yayıma hazırladıktan sonra, I. Dünya Savaşı başlarında söz konusu yıllıkta yer alan bir yazısı dolayısıyla hapse atıldı. 1916’da hapisten çıkınca tekrar tutuklanıp sürgüne yollandı. 1923’te ülkeden ayrılmak zorunda kalan Teotig, 1928’de Paris’te öldü.
Farsça ‘Dib u Dar’ kelimeleri Baskı ve Harf anlamına geliyor ki, Teotig bu başlık altında, Ermeni matbaacılık tarihini anlatıyor. Gutenberg ve takipçilerinin mottosu “Matbaa insan düşüncesinin silahıdır,” cümlesinden hareketle Ermeni matbaacılık ve yayın tarihinde yeri olan herkesi bu kitapta anlatıyor Teotig. Alışılmış tarih kitaplarındaki anlayışa uygun olarak önce yazının bulunuşu ve matbaanın icadına kısaca değinen Teotig daha sonra Ermeni hafrlerini bir tabloyla gösteriyor. Üçüncü bölüm itibariyle 1512’den yani ilk Ermeni matbaasının kuruluşundan 1912’ye kadar ülkeden ülkeye bütün Ermeni matbaalarını, sahiplerini, bastıkları gazete, dergi, kitap bütün yayınları eksiksiz anlatıyor.
Özetlemek gerekirse, sadece Ermeni tarihi, Ermeni matbaacılık tarihi açısından değil İbrahim Müteferrika’nın bile öncesini anlattığı için Türkiye tarihi ve Türk matbaacılık tarihi açısından da son derece önemli bir kitap ‘Dib u Dar / Baskı ve Harf’. Birzamanlar Yayıncılık’ın titiz çalışması ve Osman Köker’in kuşatıcı ‘Sunuş’uyla her kitaplıkta bulunması gereken bir kitap.
Çok önemli bir kitap ‘Ermeni Matbaacılık Tarihi’. Teotoros Lapçinciyan, bilinen adıyla Teotig tarafından 1912’de yayımlanmıştı kitap. ‘Baskı ve Harf - Ermeni Matbaacılık Tarihi’ kitabın Latin harfli günümüz Türkçesindeki bir yeniden basımı. Yayımlandığı tarih birkaç açıdan önemli. Birincisi -kesin olmasa bile- kayıtlara göre 412 yılında Mesrob Maşdots tarafından bulunan Ermeni alfabesinin yaratılışının 1500’üncü yılı olduğu için. İkincisi Meğabard Hagop tarafından 1512 yılında kurulan ilk Ermeni matbaasının 400’üncü yılı olduğu için… Hasılı kelâm 1912 yılında bu iki olay İbtanbul, Tiflis ve Boston gibi merkezlerde büyük etkinliklerle kutlanır. İstanbul Ermeni aydınları içinde büyük birikimiyle dikkat çeken Teotig de Dib u Dar (baskı ve harf) adlı bu dev eserle kutlamalardaki yerini alır.
Önce kitabın yazarı, Teotig’i tanıtmalı. Teotig 1873’te Üsküdar’da doğmuş ve yine Üsküdar’daki Cemaran ve Berberyan Ermeni okullanına en son da Robert Kolej’e devam etmiştir. Manzume-i Efkâr, Ceride-i Şarkiye, Dzağig, Püzantiyon gazetelerinde yazdı. 1907’den itibaren Amenum Daretsuystsi adlı yıllıkları yayımladı. Dib u Dar’ı yayıma hazırladıktan sonra, I. Dünya Savaşı başlarında söz konusu yıllıkta yer alan bir yazısı dolayısıyla hapse atıldı. 1916’da hapisten çıkınca tekrar tutuklanıp sürgüne yollandı. 1923’te ülkeden ayrılmak zorunda kalan Teotig, 1928’de Paris’te öldü.
Farsça ‘Dib u Dar’ kelimeleri Baskı ve Harf anlamına geliyor ki, Teotig bu başlık altında, Ermeni matbaacılık tarihini anlatıyor. Gutenberg ve takipçilerinin mottosu “Matbaa insan düşüncesinin silahıdır,” cümlesinden hareketle Ermeni matbaacılık ve yayın tarihinde yeri olan herkesi bu kitapta anlatıyor Teotig. Alışılmış tarih kitaplarındaki anlayışa uygun olarak önce yazının bulunuşu ve matbaanın icadına kısaca değinen Teotig daha sonra Ermeni hafrlerini bir tabloyla gösteriyor. Üçüncü bölüm itibariyle 1512’den yani ilk Ermeni matbaasının kuruluşundan 1912’ye kadar ülkeden ülkeye bütün Ermeni matbaalarını, sahiplerini, bastıkları gazete, dergi, kitap bütün yayınları eksiksiz anlatıyor.
Özetlemek gerekirse, sadece Ermeni tarihi, Ermeni matbaacılık tarihi açısından değil İbrahim Müteferrika’nın bile öncesini anlattığı için Türkiye tarihi ve Türk matbaacılık tarihi açısından da son derece önemli bir kitap ‘Dib u Dar / Baskı ve Harf’. Birzamanlar Yayıncılık’ın titiz çalışması ve Osman Köker’in kuşatıcı ‘Sunuş’uyla her kitaplıkta bulunması gereken bir kitap.
